Oostelijke regio
Salland is een historische en geografische regio in het oosten van Nederland, die voornamelijk het noorden van Overijssel beslaat, inclusief de stad Deventer. De grenzen van deze streek zijn moeilijk aan te geven, maar in het algemeen wordt aangenomen dat Salland het Overijsselse gebied buiten Twente en de Kop van Overijssel omvat.
Uit de kaart Transisalania Provincia Vulgo Over-Yssel van 1740 is af te leiden dat het historische ‘Drostampt van Sallandt’ zich uitstrekte over een gebied dat ruwweg loopt van Hardenberg, Dalfsen, Ommen, Staphorst, Zwolle, Deventer, Holten, Hellendoorn en Den Ham.
De naam
De naam Salland werd traditioneel in verband gebracht met de Saliërs, een Frankische stam. Deze zouden dan in laat-Romeinse tijd (ca. 3e eeuw) verdreven zijn door de Saksen.
In 814 wordt een gebied beschreven dat men Salahom noemt en dat is gelegen waar de rivier de Hisla uitmondt in de zee. In 1225 is er een bisschoppelijke schout aangesteld over het gebied Psallandia. Bisschop Jan Van Arkel vormde in 1346 een nieuwe bestuurlijke eenheid en noemt het landschap Salland.
Dit landschap Salland was verdeeld in het drostambt Salland, het schoutambt van Colmschate, het drostambt IJsselmuiden, het hoogschoutambt Hasselt en de heerlijkheid Zalk. Verder maakten de toen drie belangrijkste steden van Overijssel (Deventer, Zwolle en Kampen) en de kleinere steden Grafhorst, Gramsbergen, Hasselt, Hardenberg, Ommen en Wilsum er deel van uit. De grotere plaatsen Dalfsen en Raalte hebben nooit stadsrechten gekregen.
Karakteristiek
Salland is een landstreek die gedomineerd wordt door landbouw en veeteelt. Er zijn veel landgoederen te vinden met bijbehorende havezaten, landhuizen en kastelen. De voor het IJsseldal karakteristieke weteringen werden al in de middeleeuwen gegraven omdat door stroomruggen en bedijking het water uit het gebied, dat voor een deel van de Sallandse Heuvelrug afkomstig was, niet meer vrij naar de rivier kon wegstromen. In het oosten zijn grote 19e-eeuwse ontginningen van woeste gronden. Elders is vaak sprake van een kleinschalig coulisselandschap. Het Nationaal Park Sallandse Heuvelrug is een bijzonder recreatie- en natuurgebied waar het in Nederland ernstig bedreigde korhoen nog voorkomt.
De Sallanders spreken vanouds Sallands, een groep Nedersaksische dialecten die meer Hollandse (westelijke) invloed ondergingen dan het Twents, maar aanzienlijk minder dan het West-Veluws. In het noorden van het Salland – in en om Staphorst, Nieuwleusen, Dedemsvaart en Slagharen – spreekt men geen Sallandse maar Zuidwest-Drentse dialecten. Deze twee groepen zijn nauw verwant.
In de context
Salland heeft ook een historische betekenis en wordt in verschillende contexten genoemd, bijvoorbeeld in Huize Salland en als naam voor verschillende plaatsen en instellingen (bijvoorbeeld zorgverzekeraar Salland) in de regio. Het is dus niet alleen een geografische aanduiding, maar ook een begrip dat verband houdt met de cultuur, economie, geschiedenis en natuur van de streek. In 2021 werd na een ontwerpwedstrijd een Sallandse vlag gekozen.
