De Kongo

Veel is er niet bekend over het ontstaan van de wijk De Kongo in Colmschate. Uiteindelijk heb ik veel info doorgekregen van mevrouw Milly Westerhuis-Duvoort uit Twello. In het dorp Twello stonden in de vorige eeuw een 7-tal grote slachterijen en mevrouw Westerhuis heeft hierover een boek geschreven. Een van de eigenaren van deze slachterijen (in Twello bekend als de vleesbaronnen) was de familie Linthorst.

Linthorst

De Linthorst-families hadden over het algemeen veel kinderen. Niet iedereen kon het bedrijf van vader overnemen en dus keek men verder rond. Het oog van een van deze Linthorsten viel op een boerderij bij Colmschate genaamd “De Achterhoek”. Op deze plek is de vleesfabriek van Linthorst ontstaan.

Evert Linthorst, de voetballer van Go Ahead Eagles, is ook een nakomeling van de familie Linthorst. Zijn familie is destijds naar Limburg vertrokken. Niet voor niets speelde hij enige jaren bij VVV Venlo. Evert heeft nog een oom en tante die in Twello wonen. Deze boerderij werd omgebouwd tot een slachterij. De dikke muren, zonder ramen, zijn er nog steeds terug te vinden. We praten over ongeveer het jaar 1860 en het werd een bloeiend bedrijf. In de glorietijd werkten er ’s winters 100 mensen. Denk aan november (= slachtmaand). De boeren, veelal arme boeren, wilden in de winter graag wat bijverdienen. Achter het huis, waar ik gewoond heb, was de bottenkelder. Mijn broers en ik mochten daar niet spelen, want mijn ouders waren bang dat we daardoor bepaalde ziektes zouden oplopen. Slachterij Linthorst deed veel zaken in het buitenland en dit heeft hen uiteindelijk de das omgedaan. Door het faillissement van een buitenlandse afnemer is het bedrijf in 1923 failliet gegaan.

Even over mij zelf

Mijn naam is Anton Jeurnink (1952) en ik heb 24 jaar in De Kongo gewoond. Van 1954 tot 1978; niet geboren in De Kongo, wel getogen. Met mijn ouders en mijn 5 broers heb ik met plezier in deze bijzondere wijk gewoond.

Nu weer terug naar de vleesfabriek. De familie Linthorst heeft een landhuis gebouwd, genaamd Villa Adriana’. Deze villa staat nog steeds prominent aan de Stationsweg. De overige huizen in De Kongo waren dienstwoningen; bijv.: kantine, bedrijfsleider en koetsierswoning. Na het faillissement van Linthorst veranderde er veel in de wijk. Het was een tijd van armoe en het fabrieksterrein werd opgedeeld in kavels. Om de kavels toch verkoopbaar te houden ontstond er een gebied met vreemde en onlogische kavels. Ook werden de kavels met regelmaat weer doorverkocht. De vleesfabriek werd omgebouwd tot een drietal woonhuizen. De wijk De Kongo ligt aan de noordzijde van de spoorlijn Deventer – Almelo. Het is een dwarsstraat van de Stationsweg en eindigt bij de Oostriksweg.

Bewoners

Bewoners van de Kongo:
1. Kolkman (op de 1e verdieping Gerrit en Rikie Hulsebos (oftewel Rikie van boven.)
2. Teela, Hagen, Slinkman
3. Scheggert, Van Swigchem, Ruiter de Wildt
4. Hensen, Dijkslag, Jo Voortmsn (scheidsrechter)
5. Grotenhuis, Van Brink, Dokter, Opdebeeck
6. Traanman, Schuurman, Kuipers, Ter Haar, Gerritsen.
7. Husken, Jeurnink.

Wat is het toch met De Kongo?

De bewoners van De Kongo werden over het algemeen niet gezien als mensen van de hoogste sociale klasse. Of zoals in De Achterhoek (GLD) zeggen: ‘Ze zijn niet van de hoogste stoep gevallen’. Het taalgebruik was niet altijd even gepolijst en ze hadden ‘de oren nogal kort aan de kop staan’.

En ze waren ook wel een beetje anarchistisch. Er was wel eens sprake van opstootjes en vechtpartijen. Het was wel eens onrustig in De Kongo. Toch golden deze typeringen niet voor iedereen in De Kongo. Er zijn 2 gemeenteraadsleden, een psychiater, een leraar van de ambachtsschool en een bouwondernemer woonachtig geweest in De Kongo. Tijdens mijn periode in De Kongo heb ik eenmaal een vechtpartij meegemaakt tussen 2 buren. Ik weet dit alleen van horen zeggen en heb het dus niet zelf persoonlijk gezien.

De grote vraag die bij veel Colmschatenaren leeft is ‘Waar komt die naam ‘de Kongo’ vandaan?

Het land Congo

Congo was tot in de jaren 60 van de vorige eeuw een kolonie van België. Het land streefde naar onafhankelijkheid en een aantal vooraanstaande Congolezen trachtten dit te bewerkstelligen. Mosche Tsjombe, Kassavoeboe en Loemoemba, deden hun best, maar een kolonie ombouwen tot een goed draaiende democratische staat is niet eenvoudig. Er waren in Congo opstandelingen, vechtersbazen, een gewapende oppositie en anarchisten.

Niemand heeft een echt goede verklaring voor het ontstaan van de naam ‘de KONGO’ voor deze wijk in Colmschate. De aannemelijkste verklaring is de volgende: Er was weer eens een vechtpartij in deze wijk en een buitenstaander wist toen op te merken: ‘Wat is dit toch altijd voor een gedoe in deze wijk! Het lijkt de Congo wel’.

Cultnaam

Hoe was het nu voor mij persoonlijk om aangesproken te worden als bewoner? “Jij komt toch uit “De Kongo”. Een tijdlang vond ik dit niet leuk; ik vatte dit niet op als een compliment. Maar tegenwoordig beschouw ik het een “cultnaam”. Ik vind het wel leuk om erover te vertellen en iedereen is geïnteresseerd naar de uitleg over deze vreemde naam.

Nog een aantal opmerkelijke en interessante gegevens over ‘De Kongo’. Kongo wordt altijd met K geschreven en dus geen Congo. Wellicht ouderwets, maar zo heb ik het vroeger altijd geleerd. De heer Teela woonde vroeger in De Kongo en is later verhuisd naar de Heukelenseweg op de Snippeling. Hij was leraar aan de ambachtsschool en Colmschatenaar Gerrit Hulsegge heeft nog les van hem gehad.

Niet iedereen in Colmschate heeft een negatief oordeel over De Kongo. Op de plek waar nu het doveninstituut staat, tegenover het station Colmschate, stond vroeger het huis waar ik heb gewoond. Dit was de zogenaamde. koetsierswoning. De notabele familie Linthorst liet zich vervoeren met paard en postkoets en hadden dus een koetsier in loondienst.

Bennie Nijland ging als jongen nog wel eens werken bij Jansje Sanderman. Bennie woonde aan de Stationsweg, iets ten zuiden van de spoorlijn Deventer – Almelo. De boerderij van Jansje Sanderman stond iets verderop aan de Colmschaterstraatweg. Bennie had de keuze om via de Stationsweg naar Jansje Sanderman te fietsen of via De Kongo. Maar Bennie durfde niet via De Kongo te fietsen, want dat was gevaarlijk.

Groenteboer Opperman woonde ooit aan de Holterweg, dicht bij café Cellarius. Dit huis is later afgebrand en Opperman is naar de Rivierenwijk verhuisd. Opperman heeft een aantal jaren een pand gehuurd op De Kongo op de plek waar de vleesfabriek gestaan heeft. Voor de opslag van de groente kwamen de dikke muren zonder ramen goed van pas.

Kongo-boy

Op het voetbalveld van Colmschate kwam ik Ronnie Voortman nog wel eens tegen. Hij is ook een oud-bewoner van De Kongo. Ik begroet hem altijd door te zeggen: ‘Zo De Kongo is vandaag ook weer aanwezig’. Ronnie reageert dan altijd door vriendelijk te glimlachen.

De heer Opdebeeck woont tegenwoordig op De Kongo. Als hij tegen zijn buurvrouw Diny Gerritsen vertelde dat ze uit De Kongo kwam, dan vond Diny dat bepaalt niet leuk.

Gerard Slinkman zaliger kwam ik een aantal jaren geleden tegen. We raakten aan de praat en toen we een aantal minuten later afscheid van elkaar namen, heb ik hem op het hart gedrukt dat hij als inwoner van Colmschate, Colmschate altijd op een positieve manier naar buiten moest brengen. Zijn reactie was als volgt: ‘I am a real Kongo-boy ‘. In een dolle bui denk ik er wel eens over na om dit als spreuk bij mijn overlijdensadvertentie te zetten.

Tot slot wil ik eindigen met een aangepaste kreet die president Charles de Gaulle van Frankrijk altijd hanteerde bij het einde van een speech.

Vivre la Republique
Vivre La Kongo.