Grenswisselingen

Colmschate is na een zelfstandige periode meerdere keren van bestuur gewisseld. Na eerst te zijn ‘verkocht’ aan Deventer, als onderpand voor een lening door de Spaanse koning Philips II, beval Napoleon in 1811 dat Colmschate bij Diepenveen werd gevoegd tot het Mairie Diepenveen. In 1974 volgde opnieuw een verandering, namelijk de annexatie door Deventer.

In 1524 was er al sprake van het schoutambt Colmschate dat bestond uit een aantal marken. Rond het dan nauwelijks nog bestaande gehucht Diepenveen met het vrouwenklooster, waren dat de marken Tjoene en Rande. In 1528 kocht keizer Karel V het ‘Oversticht’, het huidige Overijssel, van de laatste prins-bisschop van Utrecht en werd hier de landheer.

Philips II

In 1576 beleende zijn zoon Philips II het schoutambt Colmschate aan de stad Deventer omdat hij geld nodig had om de oorlogen en de bijbehorende soldij te betalen. De stad mocht vanaf dat moment het schoutambt besturen, belasting heffen en de schout en de zogenaamde ambtsmannen benoemen. Colmschate werd het wingewest van Deventer. De lening is overigens nooit door Philips II terugbetaald.

Napoleon

In 1810 wordt Holland ingelijfd bij het Frankrijk van Napoleon en daarmee veranderde de indeling weer. De Franse wetgeving werd ingevoerd en dat betekende dat er nieuwe gemeenten werd gevormd onder de naam Mairie. Een van de mairieën is Diepenveen. Colmschate gaat onder de Mairie Diepenveen vallen. Het veel kleinere Diepenveen wordt opeens de baas in Colmschate. Waarschijnlijk komt dit omdat de kerktoren van Diepenveen het midden vormde van het gehele gebied. Ook de verschillende godsdiensten in het gebied speelden een rol. Door de wijziging kwam er formeel een einde aan de rechtstreekse bestuurlijke invloed van de stad Deventer in het schoutambt Colmschate. Het verlies van het schoutambt Colmschate werd in de stad pijnlijk gevoeld.

De Mairie Diepenveen was zelfstandig, al bleef de invloed van rijke Deventenaren via hun landgoederen groot. Ook de bestuurders van de Deventer gasthuizen met bijbehorende talrijke landerijen buiten de stad oefenden veel invloed uit op de Mairie. Hieraan kwam vanaf 1823 een einde toen de marken werden opgeheven.

In 1815 omvatte de mairie Diepenveen de buurschappen Diepenveen, Averlo, Borgele, Lettele, Linde, Okkenbroek, Ortele, Essen, Rande, Tjoene, Riele, Wechele, Weteringen, Vulik en Oxe. Tot 1826 was er sprake van steden en schoutambten, daarna van gemeenten en schouten heetten voortaan burgemeesters.

Deventer was in deze tijd een benauwde veste met veel smalle straatjes. De behoefte aan gebiedsuitbreiding was groot. Dat kon alleen maar ten koste van de gemeente Diepenveen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog

In 1940 – tijdens de Duitse bezetting – volgde een poging om de hele gemeente Diepenveen toe te voegen aan Deventer. Door de provincie Overijssel wordt aan de gemeente Diepenveen voorgesteld om de gemeente op te heffen en te verdelen over Deventer, Bathmen en Olst. Diepenveen protesteerde hiertegen omdat in haar ogen misbruik werd gemaakt van de oorlogsomstandigheden. Uiteindelijk bleef Diepenveen met Colmschate zelfstandig.

In 1957 gaf Diepenveen echter toestemming om op haar grondgebied 650 woningen door Deventer te laten bouwen. In 1960 gingen de Platvoet, Borgele, Keizerslanden en de Douwelerkolk en omgeving over naar Deventer. Nadat in 1968 de plannen voor een dubbelstad (de zogenoemde Sprong over de IJssel) door de minister waren afgewezen, kon Deventer niet anders dan uitbreiden in oostelijke richting.

Uitruil

Eigenlijk wilde Deventer – vanwege ruimte gebrek – het hele grondgebied van Diepenveen overnemen en dat resulteerde in een wetsvoorstel in 1972 aan de Tweede Kamer. Die ging akkoord. Vanwege de stemming in de Eerste Kamer vertrokken bussen vol protesterende Diepenveners onder leiding van burgemeester Samuel Crommelin naar Den Haag. De Eerste Kamer ging op 19 april 1973 niet akkoord met de annexatie. Diepenveen bleef zelfstandig, maar  Colmschate en omgeving werden in 1974 overgedragen aan Deventer. Diepenveen juichte, Deventer treurde. Het grondgebied van Deventer werd in 1 klap bijna verdubbeld met de annexatie van Colmschate,

Uiteindelijk toch Deventer

In 1987 besloot de provincie Overijssel tot een herindeling van een groot aantal gemeenten. Diepenveen probeerde de annexatie door Deventer tegen te houden en ging in 1993 akkoord met het aanwijzen van bouwgrond voor de stad: Colmschate Noord en Steenbrugge. In 1995 – vanwege een nieuw ziekenhuis – volgde nog een grondruil met de Rielerenk.

De herindeling viel echter niet tegen te houden. Opnieuw kwam de bevolking van de vier overgebleven dorpen Diepenveen, Schalkhaar, Lettele en Okkenbroek en de buurtschappen in actie. Maar dit keer was het de provincie die besliste. Deventer nam al het grondgebied van Diepenveen over.