Katerstede en erve

In het buurtschap Vijfhoek hebben een aantal boerderijen gestaan. Het waren vaak katerstedes. Vele zijn afgebroken, maar bepalen door hun naam nog steeds het straatbeeld in de Vijfhoek.

De namen van de boerderijen in de Vijfhoek (zie nummers op kaart):

• 380: Cröddentol
• 381: Dijkzicht
• 382: De Grutter
• 382: Schilderman
• 384: Noordkamp
• 385: Vittelaar
• 386: Rouwmate-Maatman
• 387: Waterfluite-Kolkman
• 388: Nieuw-Douwel
• 389: Beumer-Veldwachter
• 390: Gooiker
• 391: Nieuwenkamp-Jeurlink
• 392: Fetlaer-Klein Oonk
• 393: Nieuwe Achterhoek
• 394: Haarman-Slokkert

Katerstede de Cröddentol – Oerdijk 114

De boerderij wordt voor het eerst genoemd in 1832. In dat jaar trouwden Gerrit Gerrits Krudde en Alberdina Alberts Klomps. In hetzelfde jaar werd de boerderij door Gerrit gebouwd. Het betrof een zogenaamde katerstede, die op gepachte grond werd gebouwd door de pachter zelf. De grond was gemeenschappelijk eigendom van de Gooijer Marke. In de marke werden de grote heidevelden en graslanden gemeenschappelijk beheerd. Omdat de bewoners van katersteden geen grond in eigendom hadden, bezaten zij ook geen stem (waardeel) in de marke. Bij de huwelijksinschrijving (en de doopinschrijvingen van hun kinderen) wordt vermeld dat Gerrit en Alberdina bij het tolhek in het Lobbenveld wonen. Waarschijnlijk houdt de naam “Cröddentol” verband met de aanwezigheid van deze tol. Op 16 maart 1979 brandde de boerderij af. De schuur bleef behouden en is ook tegenwoordig nog aanwezig. In de schuur was jarenlang een tapijthal gevestigd, onder de naam ‘De Peerdenstal’. Ten zuidwesten van deze schuur, verder van de Oerdijk af dan de oorspronkelijke boerderij, werd een nieuw woonhuis opgericht.

Archeologisch onderzoek

In verband met geplande nieuwbouw in het kader van de ontwikkeling van de woonwijk Spijkvoorderenk is ter hoogte van de Cröddentol een inventariserend archeologisch veldonderzoek door middel van proefsleuven uitgevoerd.

Katerstede Gooiker – Gooikersdijk 2

Tijdens de Reformatie deed boerderij Gooiker dienst als schuilkerk voor de rooms-katholieke erediensten. De boerderij is rond 1990 afgebroken en op deze plek zit nu de Ulebelt.

 

Katerstede Maatman/Rouwmate – Maatmansweg 3

Katerstede Rouwmate-Maatman lag ter hoogte van het huidige Brandts Buyspark in de Vijfhoek.

Katerstede Fittelaar/Fetlaer – Vijfhoeksweg 2

Deze boerderij was van de familie Vittelaar, maar is helaas niet bewaard gebleven. In deze boerderij woonde Peter Vittelaar (geboren 1791) en hij was van beroep veldwachter. In de boerderij was ook een gevangeniscel aanwezig, voorzien van dikke tralies, met daaronder een kelder. Een stuk tralie is geschonken aan Museum de Waag. De naam van de wijk Fetlaer is te danken aan deze katerstede.

 

Boerderij van Noordkamp – Vijfhoeksweg 4

Boerderij van Broekmaat – Maatmansweg 1

Katerstede Nieuw Douwel

Katerstede De Grutter – Vijfhoekweg 8

Katerstede Schilderman – Vijfhoeksweg 6

Katerstede de Waterfluite-Kolkman – Gooikersdijk 1

Katerstede de Veldwachter – Gooikersdijk 5

Katerstede de Nieuwenkamp- Jeurlink – Gooikersdijk 4

Katerstede Fetlaer-Klein Oonk

Erve Haarman-Slokkert (Op den Haar) – Holterweg 107

Deze boerderij is ook bekend onder meerdere namen:  bij de Haar, de Haer, Haarman, Hareman, op de Haar, Slockert, Slokkert, de Haar.