Voorname eigenaren

Het Landgoed De Oxerhof grenst aan de provincie Gelderland. Het ligt ten zuiden van de A1, tussen de Schipbeek en de Dortherbeek, in het buurtschap Oxe. De locatie en het landgoed worden gekenmerkt door een rijke geschiedenis en een prachtige omgeving.

Huis Dorth

Al in de 12e eeuw was bij een doorwaadbare plaats in de Dortherbeek een nederzetting ontstaan, die vermoedelijk de basis van het landgoed heeft gevormd. Vanaf de 14e eeuw tot 1650 tot de heerlijkheid van het Huis Dorth, dat van oudsher deel tot Overijssels en deels tot Gelders grondgebied behoorde.

De eigenaren van Huis Dorth waren in het verleden dan ook afwisselend lid van ofwel de Ridderschap van Overijssel dan wel de Ridderschap van Gelderland.

Het versterkte Huis Dorth kreeg het nodige te verduren tijdens de gevechten tussen Overijsselse en Gelderse grondbezitters. Het werd echter steeds weer opgebouwd. Tegenwoordig ligt het oude deel van Huis Dorth op Overijssels grondgebied en het nieuwere Huis Dorth in het Gelderse. Sinds 1650 werd het gebied Oxe een zelfstandige marke en De Oxerhof als zelfstandig landgoed van Dorth afgesplitst.

Familie Lamberts

In de 16e eeuw was dit landgoed de buitenplaats van de voorname Hertog van Gelre. In de 18e eeuw was De Oxerhof in bezit van de patriciërsfamilie Lamberts uit Deventer. Zij zullen aan de zuidwestzijde van de boerderij een uitgebouwde herenkamer hebben gehad, van waaruit men uitkeek op een aan de zuidzijde van de boerderij gelegen tuin. De Oxerhof was in die tijd een eenvoudige buitenplaats, met een kleinschalige aanleg, met een landgoed waartoe enkele boerderijen, bouwland, weidegronden en hakhout toe behoorden. De oudste kadastrale kaart uit 1823 toont de oude structuur en laat tevens zien dat er op bescheiden schaal een eerste verlandschappelijking had plaatsgevonden. Ten zuiden van het huis werd in het midden van de moestuin een ovaalvormige vijver aangelegd.

Familie Van Doorninck

Door huwelijk en vererving komt het landgoed, vanuit de lijn Lamberts – van Duren, in 1837 in de familie Van Doorninck, een oude Deventer patriciërsfamilie. Medio 1862 kreeg Jan Anthony Mulock Houwer de opdracht van de familie Van Doorninck in Oxe een huis te bouwen en een park in landschappelijke stijl aan te leggen.

Brand

In 1910 brandde het hoofdgebouw van de Oxerhof tot aan de grond toe af. Op de fundamenten werd een geheel nieuw landhuis gebouwd dat in de loop van de 20e eeuw veel verschillende bestemmingen kende. Het landgoed bleef decennialang eigendom van de Van Doornincks, tot ze in 1934 besluiten het landgoed te verkopen. De economische crisis en het gebrek aan mannelijke opvolgers speelden een rol in deze beslissing. Pieter Willem en zijn gezin vertrokken naar Diepenveen, waar ze aanmerkelijk kleiner gaan wonen door villa Boschhoek te betrekken.

Daarna werd het landgoed eigendom van een verzekeringsmaatschappij die belegde in grond en opstallen. De Oxerhof kreeg jarenlang de bestemming van vakantieverblijf voor medewerkers en hun gezinnen, totdat de animo voor dergelijke vakanties verdween. Een vermogende vleeshandelaar nam het landgoed over, bewoonde het huis en hield er kantoor. Begin jaren 80 kwam De Oxerhof leeg te staan.

Studiecentrum

In 1989 verwierf de School voor Praktische Filosofie en Spiritualiteit het landgoed als studiecentrum. Tot op de dag van vandaag heeft het deze functie behouden, en vormen de gebouwen en het park een centrum voor studie en retraites. Naast studeren en mediteren, wordt er door de studenten van de school ook vrijwilligerswerk verricht waardoor De Oxerhof in de afgelopen jaren uitgebreid en gemoderniseerd is. Naast de School voor Praktische Filosofie en Spiritualiteit maken ook andere organisaties gebruik van het studiecentrum. De rode draad in het gebruik van De Oxerhof is ‘menselijke ontwikkeling’.

Verschillende functies

Het omvangrijke landgoed had verschillende functies. Rond de buitenplaats waar de familie vooral in de zomermaanden verbleef, lagen boerderijen en landerijen. Daarnaast werd een opmerkelijke bron van inkomsten gegenereerd uit de delving van oer oftewel ijzererts dat naar de ijzerfabriek (over de bekende Oerdijk) in Deventer ging.

Open voor publiek

Vanaf 1931 werd het landgoed opengesteld voor het publiek. Voor een kwartje per jaar kon je een wandelkaart kopen bij de opzichter en mocht je er met het gezin lekker ‘kuieren’. Tegenwoordig stelt IJssellandschap als particuliere stichting het landgoed gratis open voor wandelaar en andere (natuur) genieters.

Achter de grote vijver die deel uit maakt van de landschapsstijl, is een openluchttheater aan het landgoed toegevoegd. Hier worden incidenteel voorstellingen gegeven.

Lees ook het verhaal Het drama van de Oxerhof

Website: IJssellandschap en boek In Deventer Landgoederen en Historische Buitenplaatsen

Website: School voor Praktische Filosofie en Spiritualiteit